Farinn í klaustur

Við gerum ýmislegt sniðugt í arkitektaskólanum. Næstu þrjár vikurnar verðum í Øreslvev klaustri, munum við mæla það upp og fleira í þeim dúr. Upprunalegt hlutverk klaustursins sem samastaður trúaðra munka er þó horfið. Þess í stað getur hinn almenni borgari komið þangað upp eftir og einbeitt sér að ákveðnu verkefni, t.d. ljóðskáld sem vill fá frið og ró til að semja ljóðabálk. Notagildið er að því leytinu til varðveitt upp að vissu marki.

Síðustu daga hefur þó verið ágreiningur, af faglegum toga, í tengslum við þessa ferð. Faglegur ágreiningur er örugglega einkenni arkitektaskólans. Það er ekkert nema jákvætt þar sem hver og einn verður að vera á tánum og taka afstöðu. Yfirleitt er hægara sagt en gert að útskýra faglega afstöðu til leikmanna og getur það reynst mörgum arkitektum dýrkeypt. Þar af leiðandi langar mig að spreyta mig á því í þessari færslu.

Arkitektónískur menningararfur, er deildin mín. Varðveislugildi bygginga og byggðar, hvernig nýtt er í samhengi við gamalt og hvernig viðhald eldri bygginga er háttað er megin viðfangsefni deildarinnar. Á deildinni eru þrjár undirdeildir; restaurering, transformation og kulturmiljø. Á kulturmiljø er varðveislugildi byggðar og umverfis (borg og/eða dreifbýli) í brennidepli. Restaurering fæst aðallega við endurgerð og viðhald bygginga sem skv. skilgreiningu eru varðveittar á einn eða annan hátt. Transformation, deildin mín, miðar að því að gefa byggingum sem ekki hafa varðveislugildi skv. skilgreiningu nýtt gildi, með nýrri notkun og/eða útlitsbreytingum.

Nemendur sem heyra undir restaurering munu gera n.k. skýrslu um klaustrið þar sem gaumgæfulega verður farið í saumana á sögu þess og byggingafræði. Skýrslur af þessum toga eru yfirleitt yfir hundrað síður á lengd og mun þessi skýrslugerð taka þrjá mánuði. Kennarinn sem er ábyrgur fyrir restaurering vill ólmur að við sem heyrum undir transformation tökum þátt í þessari skýrslugerð. Í byrjun annarinnar hafði hann þó sagt að við hefðum tilturlega fríar hendur þegar við völdum að fara með í klaustrið.

Skýrslugerð af þessu tagi er eflaust lærdómsrík. Hef þó lítinn áhuga á að eyða svo löngum tíma í slíka vinnu. Tel sömuleiðis að svo mikil nákvæmnis-rannsóknarvinna geti sett sköpunargáfunni hömlur þegar komið er út í hönnunarvinnuna. Hef allavega mjög oft séð það gerast hjá nemendum. Rannsóknarvinna og hugmyndavinna á miklu frekar að haldast í hendur. Þegar hugmynd er byrjuð að gerjast í maganum þá kemur hún iðulega af stað fróðleiksþörf á viðfangsefninu.

Markmið mín, fyrir núverrandi önn, voru að tileinka mér nákvæmari vinnubrögð. Leggja minna upp úr að þróa hugmynd en einbeita mér þess í stað að arkitektónískum smáatriðum. Uppmælingar eru góð leið til að læra um eðli bygginga, hvernig þær eru skrúaðar saman og hvernig þær eldast. Svipað og ef læknisfræðinemi yrði smækkaður i stærð frumu og fengi tækifæri til að fara inn í sjálfann líkamann.

Ég ber mikla virðingu fyrir þeirri kunnáttu sem restaurerings-arkitektar búa yfir. Hún er í raun mjög mikilvæg þegar varðveita á byggingar sem hafa táknrænt gildi, eins og kirkjur. Umfram allt hef ég þó mestan áhuga á skapandi hugmyndavinnu, sérstaklega í tengslum við menningararf. Transformation er þar spennandi kostur, leggur meira upp úr skapandi nálgun á varðveislugildi, sögu og fagurfræði. Gott dæmi er Hafnarhúsið, teiknað af Studio Granda. Byggingin sem áður hýsti skrifstofur og vörugeymslu hefur öðlast nýtt gildi með annarri notkun, listasafn. Lögð var áhersla á að varðveita upprunalegt útlit hússins. Örlitlar útlitsbreytingar fanga þó athyglina og þá tekur maður eftir húsi sem býr yfir mikilli fegurð.

Mun eflaust blogga meira um afstöðu mína til arkitektúrs. Nú er ég þó farinn í klaustur.

Osló

Lagðist í víking til framandi landa í haustfríinu. Noregur og Svíþjóð. Fór reyndar ekki út úr rútunni þegar hún var í landi Svía. Get þó sagt að vegakerfið virkaði sem skildi. Svíar hafa stjórn á hlutunum. Ferðalagið var þó helgað Noregi og höfuðborginni Osló.

Á margan hátt var Osló hugguleg borg, ýmis notaleg hverfi og fallegir garðar. Hinsvegar er nokkuð óljóst í hvorn fótinn hún vill stíga. Á köflum var nefnilega nokkur stórborgarbragur yfir henni með háum byggingum en þó á mjög takmörkuðu svæði. Einnig var ein aðalgata og það fór ekkert á milli mála, gríðarlega löng og stór og náði hún alla leið að konungshöllinni. Skemmtilegur stórhugur.

Ráðhúsið var sömuleiðis gríðarlega stórt og tignarlegt. Klukkuhringing á slaginu sex en aðeins af öðrum toga. Klukkuhringjarar Noregs eru nefnilega gríðarlega nýjungagjarnir og spila þeir gjarnan þekktar laglínur, eins og "Hit me baby one more time" með Britney Spears. Sköpunarkraftur og metnaður í nýju ljósi.

Skuggalegar götur eru oftar en ekki vel faldar í evrópskum, nútímavæddum borgum. Það á þó ekki við um Osló. Einn daginn gékk ég allt í einu í götu þar sem einn var að sprauta sig og tveir aðrir kveiktu sér í frumstæðum pípum. Þetta var óþægileg sjón. Í annarri götu var vart þverfótað fyrir ógæfufólki í samningaviðræðum. Annað hvort er eiturlyfjavandi margbrotið fyrirbæri eða þá að Norðmenn eru að standa sig skammarlega illa hvað varðar forvarnir.

Þrátt fyrir stórborgarbrag með langri göngugötu og stóru ráðhúsi þá er erfitt að velja út sérstakt kennileyti eða benda á hvað er einkennandi við borgina. Hún er einfaldlega höfuðborg Noregs. Þá spyr maður sig: hvað er einkennandi fyrir Noreg og norska menningu? Það fyrsta sem mér datt í hug voru þessar skemmtilegu peysur þeirra og svo brúnostur. Sá samt ekkert af því. Það er s.s. ómögulegt að draga fram eitthvað dæmigert norskt. Þess vegna er landið spennandi.

Þetta voru frábærir dagar í Osló, þökk sé ágætri borg en mest skemmtilegu vinafólki mínu sem býr í borginni.

Hugmynd... eða bara hugmyndaleysi?

Þessa dagana er ég almennt hugmyndalaus. Það er í sjálfu sér ekki svo ferlegt. Heimurinn er fullur af hugmyndum, alls staðar, alltaf. Þó það sé skemmtilegra að hafa hugmyndir þá má maður heldur ekki vanmeta hugmyndaleysið. Sömuleiðis mikilvægt að þröngva ekki fram hugmyndum ef þær vilja í eðli sínu ekki stíga fram. Þá getur nefnilega farið mjög illa. Lítum á dæmi frá dönsku teiknistofunni CEBRA. http://www.cebra.info/raadhuspladsen.swf

Þetta er um það bil ein versta hugmynd sem ég hef lengi séð. Einn helsti kostur Ráðhústorgsins er einmitt að það sé einn stór flötur. Flötur sem býður upp á mismunandi notkun frá degi til dags og í einfaldleika sínum gefur byggingum og umhverfi í kring möguleika á að njóta sín, annað en þessir undarlegu bakkar.

Teiknistofan CEBRA er ein afleiðing n.k. nýbylgju í dönskum arkitektúr sem teiknistofan PLOT http://www.plot.dk/ setti í gang fyrir nokkrum árum. PLOT hefur gert ýmislegt áhugavert og hrist upp í arkitektúr hér í Danmörku sem er ekkert nema gott. Ókostur þessarar bylgju er þó eflaust viss hugmyndarembingur. Allir þurfa alltaf að kasta fram hugmynd.

Í fjöldaframleiddum hugmyndaheimi gerir fólk sér ekki alltaf grein fyrir að nokkurs konar hugmyndaleysi getur verið besta hugmyndin.

Niðurdrepandi hugmynd

Get ekki leynt gríðarlegum pirringi mínum yfir þessari grein. http://www.deiglan.com/index.php?itemid=10405 Hver er eiginlega tilgangur svona greinaskrifa? Af hverju þarf greinahöfundar að vera svo gríðarlega reiður að hann líkir trúarbrögðum við verkfæri djöfulsins?

Trú skiptir í raun engu máli svo lengi sem fólk reynir ekki að þröngva sinni trú upp á náungann. Þá er voðinn vís því þannig verða trúarbrögð til og þau eru verkfæri djöfulsins, ef svo má að orði komast.

Stóra andhverfan í alhæfingu sem þessari er eflaust sú að greinarhöfundur er á vissan hátt sjálfur að predika fyrir nokkurs konar trúarafstöðu. Eins og greinin er skrifuð þá minnur hún ennfremur einna helst á eldræður öfgafullra trúarleiðtoga. Það versta við þessi stóru orð er eflaust sú vanvirðing sem hann sýnir fjölmörgu góðu fólki sem eiga samleið með trúarbrögðum og láta í kjölfarið gott af sér leiða.

Það er ekki erfitt að draga fram slæmar afleiðingar trúarbragða. Það á þó við fjölmargt annað. Í stórum hluta greinarinnar væri auðveldlega hægt að skipta út orðinu trúarbrögð fyrir ýmis orð, t.d. orðið kapítalismi. Ætla samt að sleppa því hér. Þó ég sjái ýmsa ókosti við kapítalisma þá reyni ég líka að vera opinn gagnvart því góða sem hann hefur upp á að bjóða. Umfram allt hef ég nefnilega mikla trú á opnum skoðunarskiptum sem miða að því að koma til móts við mismunadi viðhorf til lífsins og fjölbreytileika fólks almennt.

Það sem er þó eflaust mikilvægast í þessu öllu, þegar fólk kastar fram stórum hugmyndum, er að þær séu uppbyggjandi, á jákvæðum nótum og hreinlega skemmtilegar. Vonandi sjáum við meira af því í framtíðinni.