Arkitektúr og skipulag: Rem Koolhaas til Íslands

Síðustu áratugi hefur gengið frekar illa að skipuleggja Reykjavík. Núverandi borgaryfirvöld fá þó prik í hattinn fyrir að fá einn áhrifamesta arkitekt nútímans til að hjálpa sér, sjálfann Rem Koolhaas. http://en.wikipedia.org/wiki/Rem_Koolhaas Stórfréttir. Hlutverk hans er að vera sérlegur ráðgjafi í sambandi við uppbyggingu Vatnsmýrarinnar.

Spennandi verður að sjá hvað Rem mun hrista fram úr erminni. Það er nefnilega ekki víst að það verði það sama og kaffihúsadýrin í 101 munu ímynda sér. Án þess að verða of fræðilegur ætla ég að reyna að gefa lesendum örstutta innsýn í hugmyndafræði Koolhaas.

Hugtakið “borg” er talsvert öðruvísi hjá Koolhaas. Heimurinn verður ein stór borg. Borgarmynd, þar sem bílar og verslunarmiðstöðvar eru allsráðandi, er það sem koma skal. Í stað þess að vinna á móti áhrifum markaðsafla á borgarskipulag tekur hann beinlínis útgangspunkt í þessi öfl. Yen, Euro og Dollars verður að formúlunni YES. Heimsvæðing er það sem koma skal. Hlutverk arkitektsins er að vinna eftir þörfum markaðsaflanna án þess að reyna að breyta heiminum. Þannig hafa skýringarmyndir (diagrams) verið afgerandi þáttur í hönnun. Hlutverk arkitektsins sem listamanns á þarna ekki upp á pallborðið.

Flugvellir spila stórt hlutverk í hugmyndafræði Koolhaas. Í heimi þar sem allt gengur út á viðskiptaferðalög mun fólk eyða gríðarmiklum tíma á flugvöllum. Samkvæmt því á flugvöllurinn að vera n.k. miðpunktur hverrar borgar. Fólk sem lifir og hrærist í heimsvæðingunni þarf ekki á heimili að halda, frekar bækistöð nálægt flugvelli. Fólk sem vill koma sér upp heimili getur svo búið í úthverfum, í nægilegri fjarlægð, þar sem það getur grillað lambalærið sitt í friði.

Samkvæmt þessum fræðum er alveg eins líklegt að Koolhaas muni leggja til að flugvöllurinn verði áfram á sínum stað. Ef hann kemur með þá hugmynd verður spennandi að sjá hvernig hann hugsar landið allt og tengsl þess við Reykjavík. Ef hann hinsvegar kaupir hugmyndir borgaryfirvalda um að láta völlinn fara, þá er alveg eins líklegt að Vatnsmýrin verði að einni stórri viðskiptamiðstöð með himinháum blokkum og með nóg af verslunarmiðstöðvum. Reykjavík mun eiga sitt “Wall Street”. Annar miðbær, eins og við þekkjum hann í dag, mun ekki verða að veruleika.

Eins og staðan er í dag er almennt álitið að byggð í Vatnsmýrinni sé hin endanlega lausn fyrir Reykjavík, n.k. töfralausn. Risavegir eins og Miklabraut og stóru blokkirnar í Breiðholtinu voru ekki ósvipaðar töfralausnir á sínum tíma. Þrátt fyrir að hugmyndafræði Koolhaas sé á margan hátt spennandi og eigi vel við í dag, þá er hún ekki endilega lausnin í Reykjavík. Í því samhengi hefði ekki verið vitlaust að leita til danska arkitektsins Jan Gehl. http://en.wikipedia.org/wiki/Jan_Gehl Í hugmyndafræði hans kemur fólkið fyrst og svo bíllinn.

Það er alveg ljóst að landið allt verður að taka með inn í reikninginn hvað varðar færslu flugvallarins úr Vatnsmýri. Þess vegna er það einlæg von mín að Rem Koolhaas muni staldra við og sjá í gegnum töfralausnir, spyrja stærri spurninga en gert er í dag og sjá landið í heild sinni í stað þess að einblína á Reykjavík. Það er kominn tími til að Íslendingar staldri við og hugsi málið, í stað þess að stökkva á töfralausnir.